Her Buluş, Tescille Korunur mu?

Patentin çıkış kaynağı, mekanik yenilikler hakkında buluş sahibini korumak olup zaman içinde kimyasallar, ilaçlar, bilgisayarlar da koruma kapsamına alınmaya başlanılmıştır fakat bu alanlarda katı bir koruma teknolojinin gelişmesini sekteye uğratmaya başladığı gibi özellikle insan sağlığını ilgilendiren ilaç alanında tekelci yaklaşım doğru bulunmamış olup patent istisnaları ve kısıtlamalar belirlenmiştir. 

SMK 82. Maddede patentlenebilir buluşlar ve patent istisnaları yer almaktadır; genel olarak “Teknolojinin her alanındaki buluşlara yeni olması, buluş basamağı içermesi ve sanayiye uygulanabilir olması şartıyla patent verilir” düzenlemesi yer almaktadır.

Aynı maddede buluş sayılmayan yenilikler, keşifler ile buluş olsa dahi tescille korunmayacak buluşlar belirlenmiştir.

Buluş Kabul Edilmeyen Yenilikler, Keşifler;

a) Keşifler, bilimsel teoriler ve matematiksel yöntemler.

b) Zihni faaliyetler, iş faaliyetleri veya oyunlara ilişkin plan, kural ve yöntemler.

c) Bilgisayar programları.

d) Estetik niteliği bulunan mahsuller, edebiyat ve sanat eserleri ile bilim eserleri.

e) Bilginin sunumudur.

 

 

Tescil Edilemeyecek Buluşlar;

a) Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar.

b) Mikrobiyolojik işlemler veya bu işlemler sonucu elde edilen ürünler hariç olmak üzere, bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ile bitki veya hayvan üretimine yönelik esas olarak biyolojik işlemler.

c) İnsan veya hayvan vücuduna uygulanacak teşhis yöntemleri ile cerrahi yöntemler dâhil tüm tedavi yöntemleri.

d) Oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan bedeni ve bir gen dizisi veya kısmi gen dizisi de dâhil olmak üzere insan bedeninin öğelerinden birinin sadece keşfi.

e) İnsan klonlama işlemleri, insan eşey hattının genetik kimliğini değiştirme işlemleri, insan embriyosunun sınai ya da ticari amaçlarla kullanılması, insan ya da hayvanlara önemli bir tıbbi fayda sağlamaksızın hayvanlara acı çektirebilecek genetik kimlik değiştirme işlemleri ve bu işlemler sonucu elde edilen hayvanlar.

Günümüzde özellikle ilaçlar, tıbbi aletler ve bilişim alanında yapılan buluşların patent kapsamına girip girmeyeceği; şayet tescil koruması verilecekse sınırlarının belirlenmesi konusunda ciddi görüş ayrılıkları ve ülkeler arasında uygulama farkları vardır.

İlgili sektörlerde lider olan ülke ve firmalar tescil imkânı ve koruma sınırlarının genişletilmesini savunurken, henüz bu alanlarda gelişim sağlamamış ülkeler ve insan sağlığının kutsallığını ön plana çıkaran organizasyonlar tescile karşı çıkmaktadırlar.

Ülkemiz tescil kanunları ve uygulamasını Avrupa Birliği Ülkeleriyle uyumlu yürüttüğünden, maalesef gelişmiş ülkelerdeki gibi bu alanlarda tescil imkânı tanımaktadır. Bu durum yerli ilaç sanayisi ve bilişim sektörü açısından handikap oluşturmaktadır.