COĞRAFİ İŞARET ve GELENEKSEL ÜRÜN ADI NEDİR?
Coğrafi işaret, yöresel özellikler sayesinde benzerlerinden farklılaşan ve belli bir üne ulaşan, gıda, tarım, maden, el sanatları ürünleri ve sanayi ürünlerine verilen kalite işaretinin ortak adıdır. Coğrafi işaret konusu ürün; ününü, özelliklerini ait olduğu yöreden almış olup yöreyle özdeşleşmiştir.
Coğrafi işarete haiz ürünler, diğer benzerlerine nazaran farklılık arz ettiğinden özel bir tüketici kitlesi bulunmakta olup tercih edilirler. Coğrafi işaret tescili, üne kavuşan yerel ürünlerin korunmasını sağlar.
Coğrafi işaretler SMK’nın 33. ve devam eden maddelerinde düzenlenmiştir.
Coğrafi işaret dendiğinde akla ilk olarak gıda ürünleri gelmektedir, bu son derece doğaldır. Adana Kebabı, Hatay Künefesi, Tekirdağ Köftesi, Afyon Kaymağı, Fransız Şarabı, Rus Votkası …. Gibi hepimizin aklında yer eden yüzlerce yiyecek ve içecek bize bu çağrışımı yapmaktadır.
Oysa el sanat ürünleri, tarım ürünleri, sanayi ürünleri de coğrafi işaret konusuna girerler. Gaziantep Bakır El İşlemeciliği, Şile Bezi, Kula El Halısı, Siirt Battaniyesi …. vb dolayısıyla coğrafi işaret ve geleneksel ürünün kapsamı çok geniştir.
Coğrafi işaret tescilleri TÜRKPATENT nezdinde gerçekleşir; Menşe Adı ve Mahreç İşareti olarak ikiye ayrılırlar.
Menşe Adı: İlgili ürünün, tüm veya esas nitelikleri belirli bir coğrafi alana ait doğal ve beşerî unsurlardan kaynaklanıyorsa, üretimi, işlenmesinin tümü istinasız bir şekilde belirtilen bölge içinde yapılıyorsa Menşe Adı olarak tescil edilir. Menşe adlarını taşıyan ürünler sadece ait oldukları coğrafi bölgede üretilirler. Menşe Adı olarak tescil edilen coğrafi işaretlerin kaynaklandıkları yöre ile bağları çok kuvvetlidir.
Menşe Adına birkaç örnek vereyim; Malatya Kayısısı, Ezine Peyniri, Ayvalık Zeytin Yağı, Hınıs Fasulyesi, Birecik Patlıcanı…
Mahreç İşareti: İlgili ürünün özelliklerinden en az biri ait olduğu yöreye ait olmakla birlikte, yöre dışında da üretilebilmesi söz konusuysa Mahreç İşareti olarak tescil edilir. Mahreç İşaretini taşıyan ürünlerin üretim teknikleri ve özellikleri de bellidir fakat üretimi bölge dışında gerçekleşebilir.
Mahreç İşaretine birkaç örnek vereyim; Susurluk Ayranı, Adana Kebabı, Oltu Çağ Kebabı, Murtuğa, Urfa Eşkili, Sivas Bıçağı…
